Program „Czyste Powietrze”, który od sześciu lat wspierał polskie gospodarstwa domowe w termomodernizacji i wymianie źródeł ogrzewania, przechodzi gruntowną modernizację. W ramach tego procesu wstrzymano przyjmowanie nowych wniosków, co pozwoli skupić się na poprawie programu oraz na pomocy dla mieszkańców terenów dotkniętych powodzią. Ostateczna wersja zreformowanego programu ma zadebiutować na wiosnę 2025 roku.
Dlaczego program został wstrzymany?
28 listopada 2024 r. rozpoczęła się przerwa w przyjmowaniu nowych wniosków w ramach „Czystego Powietrza”. Decyzję tę podjęto, by przeprowadzić „remont” programu, którego celem jest wyeliminowanie nadużyć, przyspieszenie procesów obsługi oraz wprowadzenie nowych, przejrzystych zasad. Jednocześnie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) kontynuuje wypłaty dotacji i realizację złożonych wcześniej wniosków.
Według danych, od początku realizacji programu wpłynęło ponad milion wniosków na łączną kwotę 37 mld zł, z czego wypłacono już niemal 14 mld zł. Teraz nadszedł czas na uporządkowanie procedur i wzmocnienie ochrony beneficjentów przed nieuczciwymi praktykami wykonawców i pośredników.
Pomoc dla powodzian to priorytet w najbliższych miesiącach
W związku z niedawnymi powodziami, program „Czyste Powietrze” przewidział specjalne wsparcie dla mieszkańców województw dolnośląskiego, lubuskiego, opolskiego i śląskiego. Na ten cel zabezpieczono 300 mln zł, które zostaną przeznaczone na dotacje do termomodernizacji domów w tych regionach. Procedury wnioskowania będą uproszczone, a nabór wniosków dla powodzian ruszy w połowie grudnia 2024 roku.
Zmiany w reformie dofinansowań "Czyste Powietrze"
Zmiany, które wejdą w życie na wiosnę 2025 roku, mają na celu zwiększenie efektywności i przejrzystości programu. Oto główne założenia reformy:
- Operatorzy lokalni i lista rekomendowanych wykonawców
Gminy będą pełnić rolę operatorów wspierających gospodarstwa domowe w realizacji inwestycji – od planowania po rozliczenie. Wprowadzenie listy sprawdzonych firm zmniejszy ryzyko oszustw i poprawi jakość realizowanych prac. - Uproszczenie procedur
Proces pozyskiwania finansowania oraz rozliczania dotacji zostanie uproszczony. Dzięki temu beneficjenci szybciej otrzymają wsparcie finansowe. - Nowe źródła finansowania
Po wykorzystaniu środków z KPO i FEnIKS (łącznie 21,5 mld zł), NFOŚiGW planuje pozyskanie dodatkowych 10 mld zł z Funduszu Modernizacyjnego Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Środki te pozwolą na kontynuację programu przez kolejne lata. - Kontrole i zapobieganie nadużyciom
Zwiększona kontrola wniosków oraz walka z nieuczciwymi praktykami, takimi jak zawyżanie kosztów czy wymuszanie pełnomocnictw, mają na celu ochronę beneficjentów i efektywne wykorzystanie środków publicznych.
Nowa jakość "Czystego Powietrza"
Modernizacja programu to nie tylko odpowiedź na dotychczasowe problemy, ale również próba dostosowania go do nowych wyzwań klimatycznych i społecznych. W nowej odsłonie program ma być bardziej przejrzysty i dostępny, a także lepiej chronić interesy beneficjentów. Jak zapowiadają przedstawiciele NFOŚiGW, „Czyste Powietrze” będzie kontynuowane na „zdrowych zasadach”, co przełoży się na skuteczniejsze działania na rzecz poprawy jakości powietrza i obniżenia rachunków za ogrzewanie.
Wprowadzone zmiany mają również wzmocnić współpracę administracji publicznej poprzez powołanie Komitetu Koordynacyjnego, który będzie czuwał nad realizacją programu.
Wstrzymanie programu „Czyste Powietrze” to kluczowy krok w kierunku jego gruntownej reformy. Wprowadzenie nowych zasad, usprawnienie procedur i zabezpieczenie dodatkowego finansowania pozwoli na jeszcze skuteczniejsze działania w przyszłości. Beneficjenci mogą liczyć na bardziej przejrzysty i efektywny system, który będzie wspierał ich w walce o czystsze powietrze i niższe koszty ogrzewania.
